سال الگوی مصرف

    

الگوی ‌مصرف ‌در ‌مدارس، چگونه؟


برخی کارشناسان معتقدند، الگوی مصرف را باید از کل به جزء اصلاح کنیم. یعنی ابتدا باید زیرساخت‌ها را فراهم کنیم، به آموزش‌های لازم و تبلیغات صحیح بپردازیم.
با توجه به این که وزارت آموزش و پرورش نقش بسزایی در نهادینه کردن اصلاح الگوی مصرف دارد، اجرای دقیق و همه‌جانبه این شعار در این وزارتخانه منجر به بهینه‌سازی و بهینه‌گرایی در سطوح خرد و کلان جامعه برای اقشار مختلف می‌شود. این سازمان دولتی بستر مناسبی برای پرورش نسل نواندیش و آشنا کردن آنها با محدودیت‌های موجود اعم از محدودیت‌های زمانی، منابع موجود .

?- حذف کاغذبازی مرسوم در آموزش و پرورش به کمک ابزارهای الکترونیکی موجود.
به طور متوسط روزانه ? برگ کاغذ?A به مدارس ارسال می‌شود. در شهر کوچکی که دارای ??? مدرسه است، خود می‌شود به عبارت ??? برگه در روز، ? هزار برگه در هفته، ?? هزار برگه در ماه، ??? هزار برگه در سال و با احتساب هزینه خود کاغذ و چاپ آن و به ازای هر برگه ?? تومان ، مبلغی در حدود ? میلیون تومان در سال، آن هم تنها برای ارسال بخشنامه و دستورالعمل‌هایی که گاهی تکرار می‌شود، هزینه می‌شود.
حال در سطح یک استان و در نهایت کشور محاسبه کنید. حتما متوجه می‌شوید که این کار چه هزینه گزافی بر‌ آموزش و پرورش بحران زده (از نظر بودجه‌ای)‌ تحمیل می‌کند.
لذا مزایای این کار و میزان صرفه‌جویی حاصل از اجرای این کار در موارد زیر خلا‌صه می‌شود:
- صرفه‌جویی مبلغی میلیاردی در سطح کشور و جلوگیری از واردات بیش از اندازه کاغذ به کشور .
- صرفه‌جویی در نیروی انسانی، چرا که با اجرای این طرح تنها نیاز به کاربری است که این بخشنامه‌ها را در اینترنت یا شبکه قرار دهد و دیگر نیازی به قسمت‌هایی چون بایگانی و دبیرخانه و نامه‌رسان در ادارات نیست، چون خود همان رایانه براحتی در نقش هر کدام از افراد بالا ایفای نقش می‌کند.
- جلوگیری از سفرهای زائد درونشهری توسط مدیران مدارس یا نامه‌رسان‌ها به ادارات یا مدارس برای آوردن بخشنامه‌های کاغذی و به تبع این کم شدن سفرهای زائد، آلودگی‌ هوای شهر‌ها نیز کاهش می‌یابد.
- صرفه‌جویی در وقت که همیشه طلایی ناب و باارزش بوده و هست، چرا که دیگر نیازی به ثبت این نامه‌ها در دفاتر مختلف برای بایگانی نیست، دسترسی به آنها به تبع استفاده از رایانه در هر زمان و مکان بسیار راحت بوده و اطلاع‌رسانی به این شیوه در کسری از ثانیه انجام می‌گیرد.
- استفاده از تخته‌های سفید به جای تخته‌های سبز برای جلوگیری از مصرف بی‌رویه قلم‌های گچی .
?- در زمینه منابع انرژی: ایزوله کردن، ? جداره کردن و استفاده از سامانه گرمایشی و سرمایشی استاندارد و همچنین قرار دادن لامپ‌های کم‌مصرف در قسمت‌های مورد نیاز.
?- با تعریف و اجرای برنامه‌ها و استراتژی‌های کارآمد، استفاده چند باره از کتاب‌های درسی چاپ شده را متداول کنیم که با این تدابیر، بسیاری از هزینه‌ها کاهش پیدا کرده و از اتلاف اعتبارات کلان جلوگیری می‌شود.
?- آموزش به دانش‌آموختگان در زمینه مصرف مواد غذایی (شیر و نان)‌ که با صرف هزینه‌های بالا اعم از هزینه تولید، توزیع و... در دسترس‌شان قرار می‌گیرد که به این وسیله از هدر رفتن منابع غذایی به طور چشمگیری جلوگیری می‌شود.ش را در این مسیر به خوبی به عهده گرفتهبا توجه به اهمیت <حیاتی و اساسی مصرف مدبرانه و عاقلا‌نه منابع کشور>، سال جدید را در همه زمینه و امور، سال اصلا‌ح الگوی مصرف می‌دانیم.




مهم خواندند و با ابراز امیدواری درباره غلبه قدرت ایمانی ملت ایران بر همه حوادث و تحولا‌ت این سال، افزودند: با توجه به اهمیت <حیاتی و اساسی مصرف مدبرانه و عاقلا‌نه منابع کشور>، سال جدید را در همه زمینه و امور، سال اصلا‌ح الگوی مصرف می‌دانیم.
پس از این سخنان در طول سه هفته آغازین سال جدید شاهد درج مقالا‌ت و تحلیل‌های گوناگونی در مورد سال اصلا‌ح الگوی مصرف در مطبوعات، خبرگزاری‌ها، سایت‌ها و وبلا‌گ‌های متعدد و متنوع هستیم که اکثر نویسندگان مقالا‌ت فوق با تحلیل‌های مختلف از این امر استقبال و تجلیل نموده‌اند.
?ـ در این باره چند ویژگی و شاخص وجود دارد که دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی نیازمند الزامات صحیح استفاده بهینه از منابع طبیعی و افزایش رشد و توسعه پایدار نیز در گرو شناسایی و گزینش بهترین فرصت‌ها و امکانات به منظور تجهیز منابع مالی جامعه است. از دیگر سو اصلا‌ح در ابعاد مختلف به ویژه بعد اقتصادی به معنای بهتر شدن، حرکت کردن و پند‌آموزی، شناسایی آسیب‌ها و رفع چالش‌ها در مسیر تکامل است. کشورهایی که با بی‌پروایی ضمن هدر دادن سرمایه ملی، از منابع طبیعی خویش برای بهبود و توسعه استفاده نمی‌کنند، به نظر می‌رسد در ارتباط با اصلا‌ح الگوی مصرف و صرفه‌جویی واقعی، فاقد ارائه راهکارهای عملی هستند، این امر از عوامل اصلی به هدر رفتن انرژی و صرف هزینه‌های هنگفت است.
?ـ همان‌گونه که مقام معظم رهبری تصریح کرده‌اند: <مسئله صرفه‌جویی و اجتناب از اسراف، فقط یک مسئله اقتصادی نیست، هم اقتصادی است، هم اجتماعی، است، هم فرهنگی است؛ آینده کشور را تهدید می‌کند.> به راستی ابعاد فرهنگی و اجتماعی مسئله صحیح نبودن الگوی مصرف در ایران چیست؟ و عادت‌ها و رفتارهای مغایر یک الگوی صحیح مصرف که در سالیان اخیر تشدید هم شده است چه منشائی دارد؟
هر چند که معمولا‌ سالیان مدیدی برای شکل‌گیری فرهنگ یک ملت زمان لا‌زم است، اما نمی‌توان از برخی عوامل در تشدید آثار سوء رفتارهای مرسوم غلط، چشم‌پوشی کرد و آنها را نادیده گرفت. باید به دقت به گذشته نگریست و از بازگویی اشتباه‌های گذشته برای ساختن آینده‌ای بهتر نهراسید و چنانکه رهبر معظم انقلا‌ب اسلا‌می هم بیان داشته‌اند:<ما باید اعتراف کنیم به این مسئله، عادت‌های ما، سنت‌های ما، روش‌های غلطی که از این و آن یاد گرفته‌ایم، ما را سوق داده‌اند به زیاده‌روی در مصرف به نحو اسراف> و شاید یکی از مهمترین عوامل موثر در رسوخ عادت‌های نادرست در نحوه مصرف ما ایرانیان، به بزرگ‌نمایی بیش از حد داشته‌هایمان مربوط باشد.
?ـ اهمیت و سبب این نامگذاری را زمانی درمی‌یابیم که میزان مصرف در ایران را با کشورهای دیگر مطالعه، مقایسه و مورد بررسی قرار دهیم. براساس گزارش، موسسه <مارکت اوراکل> ایران از نظر ارائه بنزین ارزان سومین کشور و از نظر میزان یارانه پرداختن به این کالا‌ نخستین کشور در میان کشورهای جهان است و بیش از ?? درصد کل مصرف بنزین خاورمیانه در سال ???? در ایران مصرف شده است. متوسط مصرف سوخت خودروهای بنزینی در کشورمان حدود ?? لیتر در روز است در حالی که متوسط مصرف سوخت در کشورهای دیگر نظیر آلمان و ژاپن ?/?، در انگلیس?/?، در فرانسه?/?، در کانادا ?/? و در کشور آمریکا?/? لیتر در روز است. هر ?? سال یک بار میزان مصرف سوخت در ایران ? برابر می‌شود اما این نرخ رشد در مقیاس جهانی یک تا ? درصد بیشتر نیست و میزان سوخت مصرفی جهان در حدود هر ?? سال یک بار ? برابر می‌شود. یعنی ایران در مقایسه با میانگین جهانی ? تا ? برابر بیشتر سوخت مصرف می‌کند!! هم‌اکنون ? درصد سوخت جهان در ایران و توسط تنها یک درصد جمعیت جهان مصرف می‌شود و هر ساله بیش از ?? درصد از بودجه سالا‌نه دولت ایران به یارانه بنزین اختصاص می‌یابد در حالی که در صورت مصرف استاندارد، ایران می‌تواند یکی از صادر‌کنندگان بنزین باشد.
سرانه مصرف نان در ایران به گفته معاون وزیر بازرگانی حدود ??? کیلوگرم در سال است که نسبت به کشورهای اروپایی نظیر فرانسه که ?? کیلوگرم و در آلمان ?? کیلوگرم در سال است، بیش از ? تا ? برابر است. و به اذعان رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلا‌می، یارانه نان طی ? سال اخیر به طور متوسط سالا‌نه بیش از ?? درصد رشد داشته است و در سال جاری این رقم بالغ بر ?? هزار میلیارد ریال است و ادامه این روند طی ?? سال آینده با رشد متوسط ?? درصد بدون در نظر گرفتن افزایش یارانه قیمت نان، میزان یارانه پرداختی ??? هزار میلیارد ریال خواهد رسید.
در مابقی امور مثل: الگوی مصرف آب آشامیدنی، میزان مصرف گاز، ساختمان و مسکن، سرانه مصرف شکر، قند، روغن و ... شاهد وضعیت ناهنجار هستیم!!
?ـ صاحب‌نظران وکارشناسان معتقدند برای اصلا‌ح الگوی مصرف موارد زیر قابل تامل است؛
تدوین برنامه علمی مدون و تدوین استراتژی هدفمند با بهره‌گیری از نظر کارشناسان اقتصادی و صاحب‌نظران دانشگاهی. در مورد مدیریت اصلا‌ح الگوی مصرف و پیشرفت همه‌‌جانبه، به جای مدیریت ساختار محور باید به محوریت پروسه محور روی آوریم. تدوین برنامه‌های تربیتی و آموزشی لا‌زم و پرهیز از صدور بخشنامه‌های تکراری از سوی مجریان امر. تجربه‌اندوزی از کشورهای پیشرفته دنیا و استفاده از تحولا‌ت مثبت آنها. رجوع به روش و منش فرهنگ اسلا‌می و ایرانی. ایجاد وفاق ملی در این زمینه.
?ـ باید بپذیریم که اصلا‌ح الگوی مصرف تنها جلوگیری از اتلا‌ف چند قطره آب از شیر معیوب آب منزل ما نیست؛ که در ابعادی بسیار گسترده‌تر و با یک نگاه عمیق فرهنگی و اجتماعی، تلا‌ش برای محو هرگونه ساده‌انگاری در استفاده از منابع کشور است.
?ـ به نظر می‌رسد برای عملیاتی نمودن اصلا‌ح الگوی مصرف بهترین نقطه آغازین طرح خود دولت است که خود هم بزرگترین مصرف‌کننده منابع و ذخایر کشور است و دولت باید اولین شروع‌کننده اصلا‌ح الگوی مصرف باشد و مسئولین و مدیران باید سریعتر درصدد اجرایی نمودن این مسئله باشند اما در این خصوص دولت باید در پیشبرد این امر پیشگام باشد. و انجام دهد.

 

الگوی مصرف از دیدگاه بزرگان

کتاب بوستان سعدی از بدی اسراف و تشویق به صرفه جویی چنین آورده است. چو کم خوردن طبیعت شد کسی را چو سختی پیش آید سهل گیرد وگر تن پرورست اندر فراخی چو تنگی بیند از سختی بمیرد یا اینکه می گوید: ای قناعت، توانگرم گردان که ورای تو هیچ نعمت نیست سقراط : یک زندگی مطالعه نشده ،ارزش زیستن ندارد... ژاک دوال : اگر می خواهی بنده کسی نشوی ،بنده هیچ چیز مشو... با ولخرجی تنها مال نمی رود ، زمان ارزشش فراتر است ، و آن هم نابود می شود . اُرد بزرگ هیچ پیر جهان دیده ای منکر برآیند زهرآلود ، دارایی حرام در زندگی آدمی نیست . اُرد بزرگ دکتر علی شریعتی وقتی کبوتری شروع به معاشرت با کلاغ ها می کند پرهایش سفید می ماند، ولی قلبش سیاه می شود . دوست داشتن کسی که لایق دوست داشتن نیست اسراف محبت است. گوته:کسی شایسته آزادی است که هرروز بتواند به هوسهای خود چیره شود. ویکتور هوگو:بدیهای اجتماع به دست ما ساخته شده است و به جای ناله جای آن دارد که درصدد رفع آن برآئیم.

زیانهاى فردى

اسرافکار، علاوه بر زیانهاى اقتصادى که بر جامعه و ملت تحمیل مى‏کند، براى خود نیز زیانهاى جبران‏ناپذیرى به بار مى‏آورد:

? - خشم الهى; اسرافکار چون تعادل و توازن اقتصادى جامعه را برهم مى‏زند، از رحمت‏خدا بدور و گرفتار خشم خدا مى‏شود، همان‏گونه که در قرآن مجید آمده است: «انه لایحب المسرفین‏» (??) خداوند اسرافکاران را دوست نمى‏دارد، و امام صادق(ع) فرمود: «ان السرف امر یبغضه الله‏» (??) اسراف مورد غضب خداست.

? - محرومیت از هدایت; خداى متعال که همواره درهاى رحمتش بر بندگان گشوده است‏خود را «غافر الذنب و قابل التوب‏» (??) معرفى کرده است لکن نسبت‏به اسرافکاران مى‏فرماید: «ان الله لا یهدى من هو مسرف کذاب‏» (??) همانا خداوند کسى را که اسرافکار و دروغگوست هدایت نمى‏کند.

? - فقر; روشن‏ترین اثر اقتصادى اسراف، فقر است، زیرا که اسرافکار در اثر مصرف نارواى خود هم جامعه را به ورطه فقر مى‏کشاند و هم خود دچار فقر مى‏شود. لذا یکى از راههاى مبارزه اسلام با فقر و محرومیت ایجاد هماهنگى اقتصادى و ریشه‏کن ساختن اسراف است. حضرت على(ع) مى‏فرمایند: «القصد مثراة و السرف متواة‏» (??) اقتصاد و میانه‏روى باعث توانگرى و اسراف و ولخرجى مایه فقر و تنگدستى است. و نیز فرمود: «سبب الفقر اسراف‏» (??) ولخرجى عامل فقر است.

? - هلاکت; اسراف از هر نوعى که باشد انسان را به نابودى مى‏کشد. قرآن مجید این حقیقت را چنین بیان مى‏فرماید: «ما به وعده‏هایى که به انبیاء و اولیا دادیم وفا کردیم و سپس آنها را با هر که اراده کردیم نجات دادیم، اما مسرفان و ستمگران را هلاک کردیم‏» (??) و نیز حضرت على(ع) مى‏فرماید: «کثرة السرف تدمر» (??) اسرافکارى زیاد انسان را به هلاکت مى‏کشاند.

? - کیفر اخروى; کیفر کسانى که از حدود الهى تجاوز کرده و اوامر و نواهى خدا را نادیده گرفته باشند، تنها فقر و تنگدستى در دنیا نیست‏بلکه عذاب اخروى نیز در انتظار آنان است. قرآن مجید در این‏باره مى‏فرماید: «و کذلک نجزى من اسرف و لم یؤمن بآیات ربه ولعذاب الآخرة اشد و ابقى‏» این چنین جزا مى‏دهیم کسى را که اسراف کند و ایمان به آیات پروردگارش نیاورد، عذاب آخرت شدیدتر و پایدارتر است، و در جاى دیگر مى‏فرماید: «و ان المسرفین هم اصحاب النار» براستى که مسرفان اهل دوزخند. به این ترتیب معلوم است که وضع افرادى که در مسیر باطل و هرزگیها دچار اسراف مى‏شوند چه خواهد بود!