سال الگوی مصرف

حکومت کریم خان زند
( 1165 – 1193 ه . ق )

1- مبارزات کریم خان و آزاد خان
2- مبارزات کریم خان با محمد حسن خان قاجار‌
3- کریم خان بر مسند قدرت
شاه اسماعیل سوم صفوی و نقش او در اختلافات سیاسی

الف : شورش تقی خان ارانی
ب: شورش حسینقلی خان جهانسوز

پس از شکست و قتل محمد خان قاجار فرزندان او آقا محمد خان، حسین قلی خان ، مرتضی قلی خان ، مصطفی قلی خان ، پس از چهار سال سرگردانی به دربار کریم خان زند پناهنده شدند ، کریم خان نیز در پناه رافت و حسن سلوک حسینقلی خان را به حکومت دامغان گماشت او نیز علت جوانی و ندشتن تجربه کافی تحت تاثیر گفته های اطرافیان سر به شورش برداشت . حسینقلی خان را به علت بیرحمی و ظلم و بیداد سخت کشی جهانسوز خوانده اند .
ج: کریم خان زند و اعراب بنی کعب

 به سال 1178 فرستاده ای از سوی والی بغداد به خدمت کریم خان رسید اعلام کرد اگر کریم خان قبیله بنی کعب را که مزاحمتهایی برای دولت عراق ایجاد کرده اند سرکوب کند دولت عثمانی با در اختیار گذاشتن کشتی و آذوقه او را یاری خواهد کرد . خان زند با این پیشنهاد موافقت کرد اما به هنگام درگیری بین خان زند و افراد قبیله بنی کعب هیچ گونه کمکی از جانب دولت عثمانی مشاهده نکرد . در این زمان شیخ سلیمان رئیس قبیله بنی کعب کسی را نزد کریم خان فرستاد و به وی اعلام کرد قبیله اش به راحتی در خاک ایران زندگی می کند و حاضر است مطیع کریم خان باشد . کریم خان این پیشنهاد را پذیرفت این عمل کریم خان موجب نارضایتی عثمانی ها و انگلیسیها وارد آورده بود و آنها از کریم خان توقع داشتند این قبیله راسرکوب کند نه بنای دوستی و همکاری را گذارد .
‌د: اتحاد کریم خان و اعراب بنی کعب و مخالف عثمانیها و انگلیسیها نسبت به این عمل

به سال 1178 فرستاده ای از سوی والی بغداد به خدمت کریم خان رسید اعلام کرد اگر کریم خان قبیله بنی کعب را که مزاحمتهایی برای دولت عراق ایجاد کرده اند سرکوب کند دولت عثمانی با در اختیار گذاشتن کشتی و آذوقه او را یاری خواهد کرد . خان زند با این پیشنهاد موافقت کرد اما به هنگام درگیری بین خان زند و افراد قبیله بنی کعب هیچ گونه کمکی از جانب دولت عثمانی مشاهده نکرد . در این زمان شیخ سلیمان رئیس قبیله بنی کعب کسی را نزد کریم خان فرستاد و به وی اعلام کرد قبیله اش به راحتی در خاک ایران زندگی می کند و حاضر است مطیع کریم خان باشد . کریم خان این پیشنهاد را پذیرفت این عمل کریم خان موجب نارضایتی عثمانی ها و انگلیسیها وارد آورده بود و آنها از کریم خان توقع داشتند این قبیله راسرکوب کند نه بنای دوستی و همکاری را گذارد .
ر: شورش میر مهنا
ز: میرمهنا و انگلیسیها
و: سرکوبی شورش میر مهنا کریم خان برای سرکوبی میرمهنا به نیروی دریایی نیاز داشت و او به انگلیسیها داد تا آنان وسایل بحری و نیروی لازم را در اختیار خان زند گذارند ولی انگلیسیها عملا فقط یک کشتی کوچک در اختیار او قرار دادند که باعث بدبینی و رنجش کریم خان نسبت به انگلیسیها شد دلیل عدم همکاری انگلیسیها با خان زند در سرکوب میرمهنا این بود که انگلیسیها می خواستند با خودسری های میرمهنا درخارک شرکتهای هلندیها به طور کامل سرکوب شود .


روابط و مناسبات خارجی ایران در دوران زندیه در عهد زندیه روابط ایران و عثمانی جنبه سیاسی داشت گرچه روابط بازرگانی نیز وجود داشت . موضوعات اصلی روابط دولت ایران و عثمانی عبارت بود اززمانیکه در خوزستان مشغول سرکوبی قبایل اعراب سرکش جنوبی بود ، والی بغداد به خان زند اطلاع داد دولت عثمانی با ارسال آذوقه و کشتی سپاه زند را یاری خواهد کرد . اما هنگام درگیری دولت عثمانی دو کشتی کوچک و یک قایق تشریفاتی کوچک ارسال کرد و چون خان زند اعتراض کرد اطلاع داد متاسفانه به علت قحطی و کمبود غلات در منطقه کمک بیشتری برایش مقدور نیست

1- مبارزات کریم خان و آزاد خان 1

- از اهالی کابل بود .
2- بعد از تصرف شهر کابل به دست نادر ( 1150 ه . ق) به خدمت او درآمد و تا پایان کار پادشاه افشار به وی وفادار ماند.
3- پس از شکست ابراهیم خان از شاهرخ شاه فرصت را غنیمت شمرده ارومیه را تصرف کرد و به حکومت در قسمتی از آذربایجان پرداخت.

. دلیل دلسردی سرداران کریم خان در نبرد با آزادخان :
1- خسته بودن سپاهیان خان زند .
2- تمایل آنها به صلح با آزاد خان .

علت شکست سپاه زند در نبرد سیلاخور از آزاد خان :
1- ضعف تجهیزات جنگی .
2- کمی افراد در این نبرد باعث شد که علی رغم رشادت و از خود گذشتگی کریم خان شکست بخورند .

2- مبارزات کریم خان با محمد حسن خان قاجار‌ او رئیس قبیله ایل قاجار و پسر فتحعلیخان قاجار بود او در اواخر عمر نادر بر اثر ایجاد بلواهای متعدد در استرآباد شکست یافته بود به میان ایلات یموت فرار کرده بود . چون از شاهی علیقلی خان مطلع می شود به خدمت او می رود او پس از اندکی به علت بدگوئیهایی که مخالفان وی از او می کنند . از اردوی شاه فرار کرده به طرف ترکمانان یموت برمی گردد عادلشاه که از فرار محمد حسن خان قاجار مطلع می شود به تعقیب فراریان پرداخته و در یک حمله غافلگیرانه شکست سختی بر وی وارد آورد . شاه اسماعیل سوم صفوی و نقش او در اختلافات سیاسی 1- از نوادگان شاه سلطان حسین صفوی بود 2- پس از اتحاد سه گانه میان کریم خان ، علی مردان خان و ابوالفتح خان تصمیم گرفته شد شاه اسماعیل سوم در اصفهان بر تخت پادشاهی نشیند . 3- اما علی مردان خان نقض پیمان کرد و در جنگی که میان کریم خان و علی مردان خان روی داد شاه اسماعیل سوم با بسیاری از بزرگان و سپاهیان همراهش به کریم خان زند پیوستند . 4- کریم خان زند تا آخر عمر خود همواره او را به عنوان پادشاه ایران قلمداد می کرد و خود را وکیل مردم عنوان می کرد . 5- در جریان جنگهایی که بین کریم خان و محمد حسن خان قاجار روی داد شاه اسماعیل با تمام سپاهیان خود به محمد حسن خان قاجار پیوست . پس از آن تا هنگام مرگش به عنوان شاه صوری و کاذب ایران در خدمت قاجارها زندگی می کرد .